Podsumowanie 2014 roku

W styczniu i lutym uczelnie przygotowują podsumowania działalności naukowo-badawczej. Poniżej komentarz na niektórych temat prac własnych. Część uwag na temat prowadzonych badań wygłosiłem na 9 konferencjach naukowych, w których uczestniczyłem w 2014 roku. Zob. poniżej.

Wątek metodyczny

W minionym roku kontynuowałem prace nad monografią poświęconą poziomom analizy stosunków międzynarodowych tj. badaniu systemów międzynarodowych. Praca jest w druku w toruńskim Wydawnictwie A. Marszałek, rokiem wydania pozostanie 2014. Cel tej pracy był dwojaki: teoretyczny i praktyczny. Teoretyczny to: rekonstrukcja zachodniej tradycji badawczej w polskim kontekście, praktyczny: stworzenie warsztatowych narzędzi do systemowego analizowania globalnych zmian w stosunkach międzynarodowych. Mniejsze (po ok. 20 stron) studia w tej dziedzinie zostały opublikowane w kwartalniku "Stosunki Międzynarodowe - International Relations" (zob. tutaj) oraz w pracy zbiorowej "Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych" pod red. R. Zięby, S. Bielenia i J. Zając (zob. tutaj). Obie publikacje wydano na Uniwersytecie Warszawskim. 

Powyższa problematyka będzie rozwijana w 2015 roku pod postacią studium na temat metod porównywania i pozycjonowania państw w polityce i gospodarce światowej. Bardzo wiele jest na rynku raportów, analiz i wywiadów, poświęconych rankingom, indeksom, rozwojowi i ekspansji zagranicznej państw, organizacji, firm czy miast. Analiza systemowa wybranych trendów będzie swoistym przewodnikiem po mętnej i niejednoznacznej debacie na ten temat. To główny temat badań na bieżący rok - obok planu rozwijania tematyki globalnych centrów i peryferiów.

Wątek nordycki

W roku 2014 ukazały się moje prace poświęcone skandynawskiej szkole studiów nad pokojem (zob. tutaj, książka pod red. M. Tomali z UJK) oraz nieduży szkic o definiowaniu pojęcia zrównoważonego rozwoju (tutaj). Obie kwestie zostały opisane dzięki analizie typu desk research, wymagają więc pogłębienia studiów, w tym badań jakościowych (rozmowy-wywiady, panele eksperckie, poznanie know-how analizowanych instytucji oraz umieszczeniu go w polskim kontekście decyzyjno-politycznym). Anglojęzyczna wersja artykułu o studiach nad pokojem jest dostępna w ekonomicznym czasopiśmie "Miscellanea Oeconomicae", wydaniu specjalnym z drugiej połowy 2014 roku (tutaj). Tematykę zrównoważonego rozwoju podkreśliliśmy organizując w styczniu konferencję ws. perspektyw działalności Instytutu Zrównoważonego Rozwoju.

Osobno podjętym tematem było studium na temat uwarunkowań przywództwa politycznego w Skandynawii, które weszło w skład kolejnej pracy zbiorowej pod red. A. Kasińskiej-Metryki. Książkę "Dylematy współczesnego przywództwa w Europie" wydało Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego (zob. tutaj). Tekst dotyczy uwarunkowań powstawania zjawiska przywództwa w bogatych krajach Europy Północnej. Kwestia przywództwa w epoce informacyjnej wydaje się bardzo ważnym tematem, niestety zdominowanym przez uproszczone przekazy medialne nt. celebrytów politycznych i ich warsztatu marketingowego (proszę obserwować obecną kampanię prezydencką w Polsce!). Sporą pomocą w przygotowaniu powyższych tekstów - oraz wystąpień konferencyjnych - posłużył mi księgozbiór "Kolekcja Nordycka", do korzystania z którego zachęcam wszystkich studentów i badaczy (zob. tutaj, już ponad tysiąc pozycji po angielsku, szwedzku i polsku).

Wątek ekspercki

Jeszcze w 2013 roku prowadziłem pracochłonną analizę dorobku naukowego polskich ośrodków eksperckich typu think tank w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego. Artykuł na podstawie tych badań ukazał się w 2014 roku we wrocławskim "Roczniku Bezpieczeństwa Międzynarodowego", (zob. tutaj). Cel tej analizy ponownie był dwojaki - teoretyczny i praktyczny. Z jednej bowiem strony chciałem zbadać naukową jakość ekspertyzy (know-how i know-what) wytwarzanej przez polskie pozarządowe ośrodki eksperckie, z drugiej zaś strony praca była wstępem do szerszej analizy kondycji polskiego rynku analitycznego. Wyniki tych wstępnych badań okazały się jednak średnio satysfakcjonujące, choć rynek ekspercki z czasem powinien się rozwijać dynamicznie (szerzej pisze o tym P. Zbieranek w interesującej pracy "Polski model organizacji typu think tank", zob. tu). Obecnie słabo wyposażone kadrowo think tanki przegrywają z globalnymi firmami konsultingowymi. Analizy polityczne (politologiczne?) w polskich think tankach pozarządowych są typowe dla przedsięwzięć mało kosztochłonnych - są krótkie, odtwórcze, przyczynkarskie, nieciągłe, nie oparte na głębszych studiach własnych, brakuje im odwołania do kosztownej fachowej literatury przedmiotu, unikają danych ilościowych, wymagających uprzedniego opracowania własnej metodologii. Ich zaletą jest za to dostępność, prostota przekazu, atrakcyjność wizualna i niski koszt wytworzenia. Więcej wniosków w tekście, do lektury którego zachęcam.  

Na kanwie wątku eksperckiego stworzyłem kilka krótkich (1-3 str.) popularyzacyjnych prac warsztatowych, do których można zajrzeć klikając w zakładkę "Materiały dydaktyczne". Można je potraktować jako materiał edukacyjny. Dołączyły one do krótkiego skryptu, który został wydany dzięki Polskiemu Towarzystwu Geopolitycznemu w Częstochowie w 2013 roku (zob. tutaj). Temat edukacji eksperckiej również wymaga dalszych prac i ciągłego ulepszania. Przekazy naukowe powinny być przystępne, informatywne i wyjaśniające zarazem.

Wątek organizatorski 

Aktualności z prac Katedry Krajów Europy Północnej można przejrzeć tutaj. Książki wydane przez pracowników KKEP UJK w Wydawnictwie UJK można zobaczyć tutaj (w dole strony). Do Katedry dołączył prof. Krzysztof Kubiak. Pod naszą opieką powstało koło naukowe SKN Dyplomacja. Przypomnę ponadto, że w 2014 roku zorganizowaliśmy konferencję jubileuszową prof. Ryszarda Czarnego. Nominowana m. in. przez nas b. rektor UJK, prof. Regina Renz, zdobyła nagrodę Victoria Świętokrzyska. Innym ważnym wydarzeniem okazała się pierwsza kielecka konferencja arktyczna. (w tym roku odbędzie się kolejna, zob. tutaj). Do porażek możemy zaliczyć nie uruchomioną anglojęzyczną specjalność nordycką na Wydziale Zarządzania i Administracji UJK. Zabrakło kilkunastu chętnych. Udało się jednak kontynuować serię wydawniczą "Scandinavium" oraz zaproponować zapoczątkowanie nowej: "Północ w stosunkach międzynarodowych". W 2015 roku pracujemy nad grantami badawczymi i kolejnymi monografiami w języku polskim i angielskim.

Ze swojej strony cieszę się ze współpracy z Collegium Wratislaviense, w którym opracowywane są nowe programy edukacyjne dla młodych zdolnych ludzi oraz z inicjatywy Academic Security Forum, gdzie powstaje ciekawe forum debaty nad bezpieczeństwem międzynarodowym.